Dryade VZW publiceerde op 10 november 2021 een opinie in De Standaard. Hieronder de integrale tekst:
Het is onaanvaardbaar om nieuwe chemische producten zomaar los te laten op de wereld, schrijft Dries Verhaeghe.
In de PFAS-commissie was het maandag de beurt aan Dirk Dewolf, topman van het agentschap Zorg en Gezondheid. Hij hekelde de werkwijze van 3M: ‘Ontwikkelen in het lab, loslaten, en dan gezondheidsschade en -processen afwachten vooraleer de koers te corrigeren. Ik vind dat echt geen methode meer van de 21ste eeuw’ (DS 8 november).
Dewolf heeft overschot van gelijk. Maar die werkwijze ontstaat door onze wetgeving die de markttoegang van chemicaliën regelt: de Reach-verordening. Reach is een acroniem dat staat voor ‘Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals’. De verordening trad in werking op 1 juni 2007, toen het European Chemicals Agency (ECHA) in Helsinki werd opgericht.
Elke onderneming die een nieuw type chemicaliën in hoeveelheden van één ton of meer in Europa produceert of importeert, moet dat aanmelden bij het agentschap. Bij de registratie levert de onderneming documenten die klaarheid scheppen over de moleculaire samenstelling, toepassingen en toxiciteit. Dan gaat het ECHA daarmee aan de slag. Het voert een literatuuronderzoek, bevraagt de industrie en komt met een ontwerpbeslissing over goedkeuring, verbod en mogelijke restricties. Uiteindelijk zijn het de lidstaten die beslissen.
Dat lijkt op het eerste gezicht een logische procedure. Ware het niet dat de onderneming al vanaf de registratie met het nieuwe type chemicaliën aan de slag kan gaan. Tussen registratie en goedkeuring kunnen jaren liggen. Op het ogenblik dat de lidstaten een verbod of restrictie invoeren, zijn de chemicaliën dus allang in gebruik.
Ed Hardy
De reden is dat de Reach-verordening op een bestaande markt ingreep toen ze in 2007 in werking trad. Toen werden enorme hoeveelheden van duizenden chemicaliën door duizenden chemische bedrijven in Europa geïmporteerd en geproduceerd. Het was uiteraard onmogelijk de hele Europese chemische industrie lam te leggen tot Helsinki zijn huiswerk gemaakt had. Om pragmatische redenen stelde men dat de geregistreerde chemicaliën gebruikt mochten worden tot er een beslissing was. Intussen zijn we veertien jaar verder en heeft het ECHA de achterstand weggewerkt. Momenteel zitten er twee belangrijke dossiers in de pijplijn: tatoeage-inkten en, jawel, PFAS.
Er zijn weinig chemicaliën die onmiddellijk en langdurig innig contact hebben met het menselijk lichaam zoals tatoeage-inkten. En als je mag afgaan op het aantal tatoeages dat je ziet op een zomerse dag, zijn deze chemicaliën ook wijdverbreid. Nu komt het ECHA met een ontwerpbeslissing waarbij een aantal kleurinkten verboden worden wegens gezondheidsrisico’s. Voor wie al jaren met een kleurrijke Ed Hardy-tattoo pronkt, is dat uiteraard zuur. Maar zo werkt de verordening nu eenmaal.
Nagelbijten
Een tweede heikel dossier dat bij de ECHA hangende is, betreft PFAS. Uit de grote groep van 6.000 verschillende PFAS filterde de ECHA de 4 à 500 PFAS die effectief gebruikt worden in de EU. Gezien het toxische, persistente en bioaccumuleerbare karakter spreekt het voor zich dat een aantal PFAS in de ban geslagen zullen worden en er voor andere strenge restricties zullen komen. Maar ook dat zal voelen als vijgen na Pasen.
De werkwijze onder de Reach-verordening contrasteert fel met de werking van het European Medicines Agency (EMA) in Amsterdam. Wie herinnert zich niet hoe de politiek en de bevolking zaten te nagelbijten tot er groen licht kwam voor de bestelde coronavaccins? Het was de farma-industrie verboden ook maar één dosis van het vaccin te leveren voor het EMA zijn zegen gaf.
Het is, zoals Dewolf stelt, onaanvaardbaar om een nieuw chemisch product zomaar los te laten en de wereldbevolking te beschouwen als één groot proefkonijn. Maar het is onze verantwoordelijkheid en die van onze Europarlementsleden om erop toe te zien dat onze wetgeving dat onmogelijk maakt. Dus verander de Reach-verordening, en snel: geen markttoegang zonder witte rook uit Helsinki.