Zolang de overheid en
bedrijven proberen procedures te manipuleren, feiten negeren en een strategie
van voldongen feiten volgen, zullen rechtszaken onvermijdelijk blijven.
Dries Verhaeghe, Directeur Dryade
Ineos-CEO Jim Ratcliffe organiseerde dinsdag een persbezoek aan de ethaankraker in opbouw in de Antwerpse haven. In tegenstelling tot het bezoek in 2022, heerste er deze keer geen hoerastemming. Ratcliffe stelde dat hij niet opnieuw voor Antwerpen zou kiezen, mocht hij opnieuw beginnen. Hij noemde onder andere de, volgens hem, gedwongen stilstand door vergunningsperikelen die honderden miljoenen heeft gekost.
Ineos Project One, zoals het project voor de bouw van de ethaankraker heet, kreeg in januari 2025 haar vijfde vergunning toegekend. De tegenpartij was een coalitie van ngo's, onder leiding van ClientEarth, en initieel ook de Nederlandse provincies Zeeland en Noord-Brabant.
De eerste vergunning werd vernietigd omdat het milieueffectrapport onvolledig was. De tweede vergunning werd op verzoek van de Nederlandse provincies vernietigd vanwege de stikstofproblematiek. De derde vergunning werd door de vergunningverlenende overheid zelf ingetrokken, waarna direct een vierde vergunning werd verleend onder het toen net in werking getreden, gunstigere Stikstofdecreet. Tot slot werd een vijfde vergunning aangevraagd en verkregen hoewel de vierde vergunning nog steeds geldig was.
Voldongen feit creëren
De gedwongen stilstand waar Ratcliffe naar verwijst, gaat over de periode tussen het vernietigen van een vergunning en het uitreiken van een nieuwe vergunning. Tijdens die periode kon niet worden gebouwd. Zodra Ineos een nieuwe vergunning kreeg, startte de werf weer op. Het duurde ongeveer een jaar voordat die opnieuw werd vernietigd. Dat Ineos durfde te bouwen terwijl de vergunning werd aangevochten, illustreert de nauwe samenwerking met de Vlaamse overheid. Ze probeerden samen een voldongen feit te creëren: eens de ethaankraker er staat, zal een rechter die waarschijnlijk niet meer durven stilleggen.
Bij die strategie had Ineos dus niet te klagen over een gebrek aan medewerking van de vergunningverlenende overheden, met name de provincie Antwerpen en het Vlaams Gewest. Zij stelden alles in het werk om deze strategie te laten slagen en verleenden vergunningen waarvan ze best wisten dat die de rechterlijke toets niet zouden doorstaan. Ondertussen kon Ineos weer een jaar bouwen.
Eén kraker, twee vergunningen
Een overheid die een lopende vergunning eigenhandig intrekt en een nieuwe uitreikt met een gunstiger wettelijk kader? Onmogelijk voor de Vlaamse kmo of gewone burger, maar voor Ineos Project One kan het wel. Sterker nog, de ethaankraker beschikt nu zelfs over twee vergunningen. Indien de vierde vergunning vernietigd zou worden, kan Ineos ongestoord verder bouwen onder de vijfde vergunning. Het is alsof u twee rijbewijzen zou hebben. Als de rechter omwille van een verkeersovertreding het eerste rijbewijs intrekt, kunt u gewoon verder blijven rijden met het tweede rijbewijs.
Intussen trok de Vlaamse Regering naar Nederland en kwam daar tot een akkoord. Niemand weet wat de Vlaamse Regering precies heeft beloofd, maar het Nederlands verzet is gebroken en de provincies Zeeland en Vlaams-Brabant hebben hun procedures gestaakt.
Geen stikstofruimte meer
De ngo's zetten de strijd wel verder. In hun procedures ligt de focus op klimaat en stikstof. Het probleem voor Ineos en de Vlaamse overheid is dat er vandaag teveel broeikasgassen en stikstof worden uitgestoten. De doelstellingen van het Akkoord van Parijs worden niet gehaald en het stikstofbad zit vol. Er is geen milieugebruiksruimte om er een kraker bij te zetten in de Antwerpse haven. Maar dat kan onze overheid niets schelen, de ethaankraker zal er koste wat kost komen.
CEO Ratcliffe kan klagen over de honderden miljoenen die hij verloor, maar er zullen rechtszaken gevoerd blijven worden zolang overheid en bedrijfsleven procedures naar hun hand zetten, feiten negeren en de strategie van de voldongen feiten volgen.