CD&V laat in het stikstofdossier ballonnetjes op, nepideeën om de boel te vertragen, schrijft Dries Verhaeghe.
De stikstofonderhandelingen liepen uit op een regeringscrisis. Onder meer het CD&V-voorstel om géén kritische depositiewaarden (KDW) in het stikstofdecreet op te nemen, werd door de coalitiepartners niet gesmaakt. De KDW is de hoeveelheid stikstof die een habitat kan slikken voor de natuurkwaliteit er achteruitgaat. Nu het ernst is met die stikstofonderhandelingen, worden wel meer ‘fausses bonnes idées’ gelost: oplossingen die op het eerste gezicht voor de hand lijken te liggen, maar bij nader inzien een slecht idee zijn. Behalve het schrappen van de KDW vallen ook het opheffen of verplaatsen van natuurgebied en het toelaten van stikstofhandel in de categorie van de schijnoplossingen.
Minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V) motiveert zijn proefballonnetje om de KDW te laten vallen met het feit dat de Europese regelgeving niet over stikstof spreekt. Europa eist inderdaad alleen dat onze natuur in een goede staat van instandhouding verkeert. Zo’n algemene toetssteen is binnen de Europese context de logica zelve. Slikken en schorren zijn onderworpen aan andere milieudrukken dan alpenweiden en de situatie in Lapland is niet te vergelijken met die in de Algarve. Stikstof is een probleem in Vlaanderen, Nederland, Denemarken en Bretagne, elders in Europa niet.
Het voorstel van Brouns kun je vergelijken met het schrappen van de zone 30 in de bebouwde kom of van de 0,5 promillegrens in het verkeer. Bestuurders krijgen de boodschap dat ze zo snel mogen rijden en zo veel mogen drinken als ze willen, zolang ze geen andere weggebruikers omverrijden. Een onzalig idee.
Brouns zal mogelijk verwijzen naar de Nederlandse stikstofminister Christianne Van der Wal om zijn idee te legitimeren dat hij samen met landbouw- en natuurorganisaties op zoek wil gaan naar een alternatief voor de KDW. Maar er is nog geen begin van een alternatief, gaf Van der Wal toe. Als je weet dat de ontwikkeling van de KDW in de jaren 80 startte, is dat ballonnetje van Brouns louter een vertragingsmanoeuvre.
Nog zo’n ‘fausse bonne idée’ is het opheffen of verplaatsen van natuurgebied. CD&V-voorzitter Sammy Mahdi opperde dit weekend nog dat we onze economische groei toch niet kunnen laten afremmen door ‘drie bomen en een zeldzame vleermuis’. Maar onze natuurgebieden zijn klein en versnipperd omdat men bij het afbakenen van de natuur in 2004 bedrijven wenste te vrijwaren. Het Floordambos waar Mahdi naar verwees, is een Ferrarisbos, het had eeuwen nodig om zich te ontwikkelen. En de Nederlandse minister van Landbouw Carola Schouten toetste de piste van het opheffen of verplaatsen van natuurgebied al af bij de Europese Commissie. Ze kwam van een kale reis terug.
Een laatste idee dat rondzingt, is stikstofhandel. In Nederland laten sommige provincies stikstofhandel toe via ‘extern salderen’. Dat betekent dat je de stikstofuitstoot die je op locatie A uitspaart door stopzetting of vermindering van de veestapel, op locatie B mag inzetten. De luchthaven van Schiphol koopt bijvoorbeeld veetelers rond de luchthaven uit om met hun stikstofuitstoot die van de luchthaven te compenseren. De praktijk bevindt zich op juridisch glad ijs omdat de Nederlandse Raad van State oordeelde dat stikstofrechten niet bestaan. Net als in Vlaanderen wordt in Nederland een veeteeltbedrijf met een aantal dieren vergund. De stikstofuitstoot is daar een afgeleide van. Dat je een bepaalde activiteit kunt uitoefenen, betekent nog niet dat je de stikstofuitstoot mag verhandelen.
Het expertenpanel Stikstof plaatst in zijn rapport ook kanttekeningen bij stikstofhandel. De belangrijkste is dat het een financiële ‘lock-in’ creëert. Als de veetelers stikstofrechten toegekend krijgen, wordt het voor de overheid nog duurder om beleid te voeren door hen uit te kopen. Het is een financieel cadeautje waarvoor uiteindelijk de belastingbetaler opdraait.
Mirakeloplossingen bestaan niet. De onderhandelaars weten dat de KDW’s in vraag stellen een schijnmanoeuvre is. Het hoeft niet te verbazen dat minister-president Jan Jambon (N-VA) aan de noodrem trekt als CD&V met zo’n nepoplossing komt. Hopelijk brengt de krokusvakantie raad.